Nienoordkapel
De Dam 42
9351 AM Leek
Kerken
Nienoordkapel
De kerk heeft geen vaste openingstijden, op verzoek kan de kerk in overleg met de koster worden bezocht.
Koster is Julike Bouwknegt (Tel. 06 39316085; email: julike_esther@msn.com)
De kerk heeft ca. 150 zitplaatsen op stoelen. De opstelling kan worden gewijzigd.
Er is een geluidsinstallatie met diverse microfoons, mogelijkheid tot het afspelen van muziek en opname van geluid via kerkradio en/of cassetteband.
De kerk heeft in de consistorie een beperkte keuken met mogelijkheid om koffie/thee te zetten.
Bouwgeschiedenis.
De bouw van de kerk op de Dam is aanbesteed op 20 maart 1660 door Carel Hieronymus Von Inn und Kniphausen en zijn vrouw Anna van Ewsum, Borgheer en Vrouwe van de Borg Nienoort. Het werk werd gegund aan de aannemer Meindert Hindriks Gratema voor 2280 Caroli guldens. Het werd een eenvoudig kerkje en het interieur werd sober gehouden. De Nienoordskapel werd voor de bewoners van Leek gebouwd. Men was bang dat de kerk van Midwolde voor de bewoners van het groeiende dorp Leek vooral bij slecht weer te ver weg zou zijn. En wegglijden tot heidendom was de grote vrees. De kerk werd 18,10 meter lang en 8,46 meter breed. Aan de lange zijde van de gevels kwamen vier en in de korte zijde elk twee glasvensters. In de noordwest gevel langs het water, het riviertje de Leke, zette men een dubbele grenen deur met ronde gekopte nagels, behoorlijk verdeeld doorgenageld. De deur werd van buiten groen geverfd en van binnen grijs. Er boven moest een gemetselde boog komen waarin als versiering drie “Puintstucken”. het dak werd gedekt met Peizerpannen en op elk einde van de kerk kwam een “Piramide”. In de zolder werden voor de ventilatie twee roosters geplaatst die zichtbaar zijn. Na de brand is een derde toegevoegd. In 1821 werden aan de noordwestzijde vijf nieuwe ramen aangebracht. De deur verdween uit deze gevel en kwam aan de zuidkant. In 1932 werd de consistorie aangebouwd; dat is waarschijnlijk ook het jaar geweest waarin de kerk gepleisterd werd.
Het hoogadellijk gestoelte.
Tot aan de brand in 2000 zijn er verschillende speculaties geweest over de plaats van het adellijk gestoelte in de Nienoordkapel. Bij Norden (Noord-Duitsland) in het dorpje Lûtetsborg, de geboorteplek van de Von Inn und Kniphausen, staat de zusterkerk met dezelfde maten, gebouwd in 1680 door deze familie. Het is nog steeds van rood baksteen en heeft nog steeds de groene deur, die grijs is aan de binnenkant. Dáár heeft aan de korte gevel het adellijk gestoelte zijn plaats boven de graftombe van de familie. Het adellijk gestoelte in onze kerk is in 2001 teruggevonden. Bij de restauratie na de brand werd n.l. aan de voorzijde van het balkon een wapenschildering gevonden : het alliantiewapen van Carel en Anna. Het balkon is daarmee gelijk gedateerd, want Carel Hieronymus overleed op 31 juli 1684. Daarna zou men dit wapen er niet meer opgeschilderd hebben. Vermoedelijk is het wapen later verdwenen, toen de deur van de opgang naar het adellijk gestoelte is dichtgemetseld, het balkon is verhoogd en in het midden van de korte gevel een nieuwe ingang is gemaakt. Dit moet allemaal omstreeks 1900 zijn gebeurd. Ergens in die tijd werd de Kerkvoogdij eigenaar van de kerk en de relatie met de Borgheren was niet echt goed. Men zal wel gedacht hebben : kwast erover. Er is nu een hele wand voor gezet met een nieuw wapen. Het originele wapen zit erachter.
Het uurwerk.
Het uurwerk in deze kerk is het vierde uurwerk. Het eerste was gemaakt door Daniël Stoßwender in 1658 en was oorspronkelijk bedoeld voor de Borg Nienoort. Het tweede was van 1856 en staat in het klokkenmuseum van Heiligerlee. Het derde uurwerk is van ongeveer 1970 en is bij de brand verloren gegaan. Het huidige uurwerk met wijzerplaat is uit 2001 en geleverd door klokkengieterij Reiderland Simon Laudy. Het is computerbestuurd.
De luidklok.
Er werd een oude luidklok van 156 pond vergoten en daaraan wat nieuwe spijs toegevoegd. Jurjen Balthasar in Leeuwarden maakte de klok die 220 pond woog. Lang heeft deze luidklok er niet gehangen, want de Munsterse troepen namen in 1672 de luidklok mee om er kanonnen van te laten gieten. Anna van Ewsum en haar tweede man George Wilhelm Von Inn und Kniphausen, lieten in 1674 een nieuwe klok gieten door Petrus Overneij in Leeuwarden, met een onderdoorsnede van 60 cm en een gewicht van 133 kg. Op de klok staat de volgende tekst :
“George Wilhelm Freiher v. Kniphausen,
Her v. Nienoort u. des Landes Vredewolt.
Anna van Ewssum, Freifrau v. Kniphausen,
Fr.v. Nienoort u. des Landes Vredewolt.
P.Overneij me facit Leovardiae 1674”
Het carillon.
In 1971 is door de gemeente Leek een carillon geplaatst met twaalf kleine klokjes, gegoten door Van Bergen Heiligerlee. Het is niet verloren gegaan in de brand en is terug geplaatst met een uitbreiding van elf klokjes.
De preekstoel uit 1753.
Willem Von Inn und Kniphausen, Heer van de Nienoort trouwde in 1750 op 50-jarige leeftijd met Susanne Johanna Alberda. De Midwolderkerk stond vol met allerlei fraais door de voorgaande families geschonken, maar de Nienoordkapel te Leek had steeds afdankertjes gekregen en kon nog wel verfraaiingen gebruiken. Willem liet een preekstoel met doophek maken met zijn wapen en het jaartal erin. In de jaren 70 van de vorige eeuw heeft men het doophek uit de kerk gesloopt, omdat het niet meer bij de liturgische eredienst paste (dienst van de tafel). In 2002 waren we het er wel over eens dat het jammer is dat dit gebeurd is. Gelukkig bestaat het doophek nog. Voor de brand van december 2000 is het van zolder gehaald omdat onder de kerkgangers het gevoelen heerste dat het daar toch niet kon blijven staan. Het staat nu bij de Gebr. Meijer in Tinallinge. De Nienoordkapel heeft nog een andere preekstoel gehad, dat was een tweedehandse die van 1608 tot 1711 in de kerk van Midwolde heeft gestaan en van 1711 tot 1753 in de Nienoordkapel. Nu is deze te bewonderen in de hervormde kerk van Noordwijk, gemeente Marum.
Het avondmaalszilver.
De kerkenraad van Midwolde heeft in 1839 besloten in te gaan op het verzoek van de Heer Von Inn und Kniphausen en de oudste avondmaalsbeker aan hem te schenken. Die beker was in 1658 geschonken door zijn voormoeder Margaretha Beata Freitag tot Gödens. Daarvoor in de plaats kreeg de kerkenraad twee nieuwe bekers met schotels. De tekst op de bekers en schotels luidt : “Verkondig den dood des Heeren, tot dat hij komt. Haro Casper, Baron Von Inn und Kniphausen, Heer van Nienoort enz. Aan de Gemeente van Midwolde en de Leek Ao 1839″. In 1904 geeft de familie Van Panhuijs een schenkkan aan de Midwolder-Leekster kerk. Op de schenkkan onder de schenktuit staat een familiewapen en de tekst : Äan de Ned. Hervormde Gemeente te Midwolde en de Leek. Geschonken door jhr. AE. A. van Panhijs en Vrouwe T. van Panhuijs-Looxma, Heer en Vrouwe van Nienoort 1904”.
Het orgel.
Het orgel dat in de kerk gebruikt wordt, werd geplaatst op 12 december 1915. Het is het laatste orgel dat door de firma P. van Oeckelen en zonen, orgelfabrikanten te Glimmen, gebouwd is. De totale kosten waren 1550 gulden, welke in vier termijnen mochten worden betaald.Het na de brand gerestaureerde orgel werd weer in zijn oorspronkelijke kleur rijtuigenzwart geschilderd. Het orgel heeft naast een grote balg die electrisch wordt bestuurd, schepbalgen met handpompinstallatie en met pompboom voor het handmatig aanbrengen van lucht. Het oude orgel is in 1913 eerst naar Haulerwijk verhuisd en daarna naar de Gereformeerde kerk in Nijbeets, Friesland.
Kroonluchters.
In het najaar van 1993 zijn er weer drie kroonlichters in de kerk gehangen. Het geld is door de kerkleden en de winkeliers uit het centrum van Leek voor 2/3 bij elkaar gebracht. De kerkvoogdij heeft toen 1/3 van de kosten voor zijn rekening genomen.
De consistorie.
De consistorie is aangebouwd in 1932 en de vrouwenvereniging Leek-Nietap heeft 1000 gulden bijgedragen, in die tijd een zeer hoog bedrag. De consistorie heeft drie glas-in-lood ramen. In het linker raam ziet men een olielamp met daaronder een bijbel : laat het licht niet onder de korenmaat schijnen. In het middelste raam een passiebloem met tien blaadjes : de tien geboden en de tien plagen in Egypte. De bloemkroon heeft gelijkenis met de doornenkroon. In het rechter raam ziet men lelies : genade, onschuld en zuiverheid. Aan het plafond hangt een Jugendstillamp uit 1886, die omstreeks 1995 als geschenk gekregen is van de Borg Nienoord. Op het glas-in-lood raam boven de buitendeur is afgebeeld een pelikaan. In de Middeleeuwen werd de beeltenis van de pelikaan gezien als symbool voor Jezus. De opoffering van Jezus, waarbij Hij zijn bloed gaf, wordt hier door de pelikaan uitgedrukt. De zorg voor de kwetsbare jongen in het nest verwijst naar christelijke liefde en mededogen voor de zwakkeren in de maatschappij.
Restauratiekosten.
De totale kosten van de laatste kerkrestauratie bedragen € 635.000
De Hoeksteen
De Hoeksteen
Lindensteinlaan 1
9351 KA Leek
De Hoeksteen is open op maandag, woensdag en zaterdagochtend van 10.00 uur tot 12.00 uur.
Andere tijdstip? graag reserveren via de mail koster.hoeksteen@pglo.nl
Voor dringende gevallen kan er gebeld worden op 0594-513033.
De kerkzaal heeft 470 zitplaatsen dit is inclusief een aantal minder validen plaatsen. Er zijn 370 zitplaatsen in de kerkzaal en 100 zitplaatsen op het balkon.
Tevens zijn er een aantal vergaderzalen en met een capaciteit van 96, 26, 20, 12 personen.
Het jongeren centrum De West Wing is geschikt voor een 50 personen.
De voorganger van De Hoeksteen, het kerkgebouw aan de Tolberterstraat, gebouwd in 1908, werd in toenemende mate te klein en kon slechts in beperkte mate uitgebreid worden. Daarom besloot de Gereformeerde Kerk Leek begin jaren zestig definitief tot de stichting van een nieuw kerkgebouw, dat ongeveer 600 zitplaatsen zou moeten bevatten.
De architecten J. en H. Bosma wordt gevraagd een ontwerp te maken voor een nieuwe kerk met een jeugdgebouw en een kosterswoning, gesitueerd op een terrein tussen Lindensteinlaan en Lijnbaan. Het familiebedrijf L. Zuiderveld werd de uitvoering van het werk gegund.
De kerk werd opgetrokken van gele waalstenen en kenmerkt zich door grote muurvlakken. De kerk zelf heeft een inhoud van 4260 kubieke meter, terwijl de diverse lokaliteiten samen aan inhoud 1822 kubieke meters tellen.
In het kerkgebouw wordt alsnog een nieuw orgel geplaatst van orgelmakerij Bakker & Timmenga, uit Leeuwarden en bij de kerk komt een klokketoren te staan.
Terwijl een aangevraagde rijkssubsidie wordt geweigerd, schenkt de Stichting Steun Kerkbouw een bijdrage in de bouwkosten.
In 1982 wordt een belangrijke uitbreiding van het gebouw gerealiseerd en vervolgens komt men in de laatste twee jaren van de twintigste eeuw tot een ingrijpende herinrichting van de in 1967 gereed gekomen kerk.
Midwolde
Midwolde
Hoofdstraat 134
9355 TD Midwolde
De openingstijden van de kerk te Midwolde voor bezichtiging zijn: donderdags t/m zondags van 11.00 tot 17.00 uur. Deze openingstijden zijn van 1 april tot 1 november. Buiten dit tijdvak kan op afspraak met mevr. Nienhuis de kerk worden bezocht.
Op zaterdag en zondag is er een gids aanwezig van 13.00 tot 17.00 uur.
Contactpersoon is mevr. Nienhuis, Hoofdstraat 125-1 Midwolde (Tel. 0594 513080; email: gdnienhuis@ziggo.nl)
De kerk heeft ca. 180 zitplaatsen, welke kan uitgebreid worden met 30 stoelen in het koor.
De kerk is voorzien van een moderne geluidsinstallatie.
De kerk heeft geen keuken.
Aan het eind van de smalle laan die van de borg Nienoord naar Midwolde loopt vindt u aan de rechterkant de kerk van Midwolde. Rondom deze kerk uit de 12e eeuw heerst nog de rust uit vroeger tijden. De eenbeukige kerk is een kerk met een smal, recht gesloten koor en een slanke, ongelede zadeldaktoren met muren van 1.50 meter dik. Het schip en het laagste deel van de toren dateren van de tweede helft van de twaalfde eeuw. Aan de noordzijde zijn drie rondboogvensters aangebracht. In de dertiende eeuw werd het koor aan de kerk gebouwd. De rechte koorsluiting kwam in de veertiende of vijftiende eeuw tot stand en in dezelfde tijd werd ook de toren verhoogd.
De kerk bevat kunstwerken van hoge waarde en is van april tot oktober te bezichtigen op zaterdag en zondag van 13.00 uur tot 17.00 uur. Verder op afspraak, zie hiervoor de website van SOGK (www.groningerkerken.nl).
Het interieur en inventaris van de kerk zijn zeer rijk te noemen en zijn grotendeels vervaardigd in opdracht van de bewoners van het nabijgelegen landgoed Nienoord.
Het belangrijkste hiervan is de marmeren graftombe die werd ontworpen door Rombout Verhulst in opdracht van Anna van Ewsum(overleden in 1714) die samen met haar eerste man Carel Hieronymus van In- en Kniphuisen (overleden in 1664) en haar tweede man Georg Willem van In- en Kniphuisen (overleden in 1709) in de tombe is gelegd. De overledene (haar eerste man) is liggend op zijn doodsbed uitgebeeld, terwijl Anna hoger geplaatst, half opgericht op hem neerkijkt. Aan weerszijden waren treurende engeltjes geplaatst. Het linker exemplaar werd in 1714 vervangen door een beeld van Anna’s tweede echtgenoot. Het gehele monument is uitgevoerd in wit en zwart marmer.
De bewoners van Nienoord hadden hun eigen herenbank (1660), waar zij hoger waren gezeten dan de predikant. Verder behoren een eikenhouten portaal (ca. 1660) en een fraai gesneden preekstoel uit 1711 tot de inventaris. De preekstoel werd gemaakt door stadsbouwmeester Allert Meijer. Jan de Rijk verzorgde hierbij het houtsnijwerk.
Een gebrandschilderd raam uit 1912 herinnert aan de tragische dood van de laatste adellijke bewoners van de borg Nienoord, de familie Van Panhuys. Op 6 november 1907 verdronken zij toen hun koets op de terugweg van Groningen naar Nienoord in zeer dichte mist in het Hoendiep terecht kwam. Jonkheer van Panhuys, zijn vrouw, zijn zoon en schoondochter en de palfrenier verdronken.
In de kerk hangen verder nog enkele rouwborden uit de zeventiende eeuw.
Het orgel met beschilderde luiken (die in de dienst op Goede Vrijdag dicht gaan en in de vroege dienst op de Paasmorgen weer opengaan) werd gebouwd in 1657-1660 door A. de Mare met gebruikmaking van delen uit een huisorgel van de borg Nienoord, dat werd gebouwd door L. Eekman in 1630.
Tolbert
Tolbert
Hoofdstraat 48
9356 AX Tolbert
De kerk kent geen vaste openingstijden, op verzoek kan de kerk in overleg met de koster worden bezocht. Er is bij de ingang een bordje met sleuteladressen.
Koster is A. Stempher (Tel. 0594 515132 of 06 12664032; email: ajstempher@hotmail.com)
In het schip van de kerk zijn ca. 125 zitplaatsen, welke kan worden uitgebreid met 40 stoelen in het koor.
Er is een geluidsinstallatie met diverse microfoons, mogelijkheid tot het afspelen van muziek en opname van geluid op USB-stick en deelbaar via internet/mail middels we transfer.
De kerk heeft een beperkte keuken met mogelijkheid om koffie/thee te zetten.
Het koor is het oudste deel van de kerk. De oorspronkelijke stijl is Romaans en is opgetrokken uit baksteen (kloostermoppen). Deze kloostermoppen werden vaak ter plaatse van de kerk gebakken en hebben vaak van kerk tot kerk een andere maat. Aan de buitenkant van het koor is het dichtgemetselde rondboogvenster nog duidelijk te zien. Bouwjaar omstreeks 1290.
De kerk heeft een rechthoekig schip met iets lager recht gesloten koor, waartegen aan de oostzijde een steunbeer is gebouwd om verzakking tegen te gaan.
De toren.
In de 13e eeuw is het onderste gedeelte van de toren gebouwd. Later is het schip tussen de toren en het koor geplaatst. Aan de buitenzijde van de toren en vanaf de kerkzolder is dit nog duidelijk zichtbaar.
Omstreeks 1600 is de toren in kleiner formaat bakstenen verhoogd en voorzien van wit gepleisterde galmgaten en afgedekt met een zadeldak. Dit type toren vind je vooral in Friesland en Groningen en het aangrenzende deel van Duitsland. Hoogte van de toren is ongeveer 30 meter, de muren zijn bij de voet van de toren ongeveer 1.50 meter dik, die van het schip ongeveer 60 cm.
De toren is gebouwd op veldkeien, die je bij de ingang kunt zien. Deze ingang is pas later aangebracht. De ingang van de kerk was aan de noord- en zuidzijde van het schip. Vooral aan de zuidzijde is dit mooi te zien. Eerst een vrij brede ingang en later is die weer kleiner gemaakt.
Het aanzien van de zuidwest hoek van de toren is nogal beschadigd door een ingrijpende restauratie in het begin van de 19e eeuw. Het gebruik van machinale baksteen en een andere manier van voegen doet afbreuk aan deze mooie toren. Nog is de plaats te herkennen waar een stuk uit de muur is gekapt tijdens de Tweede Wereldoorlog om de gevorderde klok uit de toren te kunnen halen. Gelukkig is de klok weer teruggekomen en hangt hij weer in de toren en laat zijn geluid weer dagelijks horen. De klok is gegoten in 1660 door Jurgen Balthasar en betaalt uit “d’gemene midlen v, ’t oldebert A 1660”.
De klok is voorzien van de familiewapens.
Voorzijde : “Carell Hieronymus. Vryheer van Inhuisen en Kniphuisen, Heer tot Nienorth, Vredewolt en Uplewardt”.
Achterzijde : Ïvo Auwema”.
Het uurwerk in de toren werd in 1928 geleverd door de firma IJsbouts uit Asten.
Het schip.
Het schip van de kerk is tussen koor en toren gebouwd en heeft een verhoogd dak t.o.v. het koor. Na het gereed komen daarvan had de kerk zijn vorm gekregen, die het heden ook nog heeft.
In de noord- en zuidmuur van het schip zijn aan weerszijden twee rondboogvensters aangebracht. Deze zijn niet oorspronkelijk. Hier hebben gotische spitsboog vensters gezeten. Binnen kan men dit nog duidelijk zien.
Tot aan de grote restauratie van 1983-1993 was de veronderstelling dat het kerkschip een overwelving had in steen in twee traveeën. Toen al het stucwerk van de muren werd gehaald tijdens de restauratie bleken deze uit mooi metselwerk te bestaan. Geen enkel teken dat gewelven waren weggebroken. Nu wordt aangenomen dat het wel in het voornemen heeft gelegen deze aan te brengen, maar dat het nooit tot uitvoering is gekomen. Om de ramen zijn echter wel de muraalbogen nog te zien waarop het gewelf zou moeten rusten. Verder zijn in de vloer op zes plaatsen de funderingen voor de pilaren nog aanwezig. Er werd echter een houten zolder aangebracht op de grote trekbalken. Deze zijn niet meer zichtbaar. In 1909 werd een plafond met kraalschrootjes in een grote stervormige figuur binnen een lijst aangebracht. Deze hangt ongeveer 80 cm onder de trekbalken.
Tussen schip en koor bevindt zich een triomfboog. In de triomfboog is een houten schot geplaatst, waardoor het schip van het koor is gescheiden. Hier tegen stond voor de restauratie de preekstoel. Tijdens de restauratie verhuisde deze naar de zuidzijde van de triomfboog en werd geplaatst in een nis, die toen werd ontdekt. Het is nu weer mogelijk om het koor bij het schip te voegen door het openen van de deuren. Het oude hang- en sluitwerk ging weer dienst doen na ruim 200 jaar.
De kerkinrichting is tijdens de restauratie enigszins gewijzigd. Onder het orgel zijn aan de noordzijde toiletten aangebracht. Aan de zuidzijde is een kleine consistorieruimte aangebracht. Verder zijn een aantal banken verwijderd om meer zitruimte te krijgen. Ook zijn de banken enigszins gekanteld om een iets comfortabeler zit te krijgen. In 2006 heeft de Plaatselijke Commissie Kerk Tolbert een drietal koperen kaarsenkandelaren in het schip geplaatst ter verfraaiing van de kerk.
Het koor.
Het koor is het oudste deel van de kerk. Hier stond in de periode van de Rooms Katholieke Eredienst het altaar. Het deurtje in de noordmuur gaf toegang tot de sacristie die later is afgebroken. Na de reformatie werd het altaar verwijderd en een “koorhek” geplaatst voor de plek waar het altaar had gestaan. Dit hek gaf aan, dat de altaardienst voorbij was en het nu ging om de dienst van het Woord.
Toen men de koorruimte voor andere doelen wilde gebruiken, werd een ingang door de oostmuur gerealiseerd. Ook het koorhek is toen vermoedelijk afgebroken.Wanneer dit precies gebeurd is, weten wij niet.
Het gebruik van onderdelen van dat hek vertellen ons wel iets. De bovenste balk werd grotendeels gebruikt voor het plaatsen van het tussenschot tussen koor en schip. Het laatste stuk als afdekking van het deurkozijn van de nieuwe ingang in de oostmuur. Op dit deel moet het jaartal staan van wanneer het koorhek geplaatst is.Dit is echter niet te zien. Zowel in de balk van het tussenschot en in die van het deurkozijn zijn de gaten zichtbaar, waarin de spijlen waren bevestigd.
Tijdens de laatste grote restauratie kwam achter een dikke witkalklaag de volgende tekst te voorschijn : “O heer wanneer ick U hebbe soo vraghe ick biet nae Hemel en Aerde”. Deze tekst staat er twee maal op, over elkaar heen, in oud en nieuw Nederlands, in goud en zwart. Vooraan in het schip van de kerk ligt de grafsteen van Hendrikus Leuring overleden in 1775 op 21 april, 33 jaar oud. In leven kerkvoogd te Tolbert.
Het koor heeft in de jaren 1816 tot 1862 dienst gedaan als school en later als consistorie. Voor de twee gotische ramen in de oostmuur werd een soort podium gebouwd. Al het verenigingsleven en bijeenkomsten van de kerk vonden hier plaats. Tijdens de laatste grote restauratie is dit alles verwijderd en konden de deuren tussen koor en schip weer worden geopend. Vermeldenswaardig is nog dat het eerste consultatiebureau van het Groene Kruis hier werd gehouden. De kerk van Tolbert heeft door de jaren heen een zeer belangrijke functie vervuld in de dorpssamenleving. In het koor hangt een grote massief koperen kroonluchter die geschonken is aan de kerk door de Herv. Vrouwen vereniging t.g.v. het gereed komen van de restauratie in 1993.
Het orgel.
Het orgel in de kerk werd in 1867 door de orgelbouwer Petrus van Oeckelen uit Harenermolen gebouwd. Het is een balustradeorgel die staat op een orgeltribune tegen de westwand van het schip.
Het wordt gedragen door imitatiemarmer geschilderde houten Toscane zuilen. De ingebruikneming vond plaats op 17 maart 1867. De inspeling geschiedde door de schoolmeester van Tolbert, dhr. R. Blomsma.De koopsom bedroeg destijds fl 1.512,50. Het orgel is niet veranderd in de loop van de jaren, maar heeft wel zijn versiering van de middelste pedaaltoren verloren door het aanbrengen van een verlaagd plafond. In 2000/2001 is het orgel gerestaureerd. Het kreeg zijn originel kleuren weer : rijtuigenzwart, donkergroen en goud. De rstauratiekosten bedroegen ruim fl 180.000,00. Op 25 maart 2001 werd het orgel weer in gebruik genomen tijdens een dienst van het IKB.
Avondmaalszilver.
De kerk bezit een zilveren beker uit 1686, die volgens de inscriptie op de beker gegeven is door juffer Ulsia Maria Auwema. Zij heeft in 1686 ook een aardewerken schenkkan met zilveren deksel geschonken. Die is kennelijk gebroken, want de huidige is van latere datum. Verder is er een oude tinnen broodschaal uit 1800 en een tinnen schaal met kleine bekertjes van jongere datum.
Kanselbijbels.
De kerk is in het bezit van twee kanselbijbels. De oudste is uit 1741. Het is een Statenbijbel en ligt op de kansel. De tweede is een geschenk van mr. Hendrik Octavianus Feith in 1897. Dhr. Feith was stadsarchivaris in Groningen. Bijna was deze bijbel bij het oud papier gegooid. Een van de laatste predikanten van de Herv. Gemeente Tolbert zei tegen de kosteres, dat zij deze bijbel wel weg kon gooien. De bijbel lag geheel uit elkaar en werd niet meer gebruikt. Hij is toen blijven liggen in de kast van de Vrouwenvereniging. Hij is bij de restauratie weer te voorschijn gekomen en door de Vrouwenvereniging op hun kosten hersteld. De bijbel ligt nu op de lezenaar in het schip van de kerk.
Fusie.
Na 1971 fuseerde de Hervormde gemeente Tolbert met de Hervormde emeente van Lettelbert en Midwolde-Leek in de streekgemeente “Oldebert”.
Huidige situatie.
Nadat het kerkgebouw op 16 november 1977 met bruidsschat werd overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken, werd de Plaatselijke Commissie Kerk Tolbert geïnstalleerd, die de dagelijkse gang van zaken voor zijn rekening heeft genomen.
Momenteel wordt de kerk gebruikt voor diensten van onze gemeente, de 4-mei viering en het wordt verhuurd aan koren en particulieren. Er is jaarlijks een cyclus van concerten “Muziek in ‘d Olle Buurt” geheten. Verder worden er tentoonstellingen gehouden.